Pierwszy dotyk mamy i dziecka

Poród jest niezwykle trudnym i ważnym momentem w budowaniu więzi między matką, a dzieckiem.

Artykuł sponsorowany przez markę Persempra

Naukowcy podkreślają istotną wagę jaką odgrywa dotyk podczas tej chwili. Początkowo dziecko doświadcza w czasie porodu intensywnych bodźców ucisku, tarcia na powierzchni skóry, a tuż po narodzinach odczuwa chłód oraz po raz pierwszy styka się z powietrzem. Dla noworodka są to kolosalne zmiany, dlatego już w tych pierwszych chwilach należy zminimalizować stres związany z tym szczególnym aktem życiowym. Warto spojrzeć również na perspektywę matki, która także musi odnaleźć się w nowej roli. Tę sytuację wyrażają słowa: “Wczoraj byłaś jeszcze “ciągle w ciąży”, a dziś już jesteś matką.”. Zalecenia położnicze na całym świecie zalecają bliski kontakt matki i dziecka, jako remedium na stres oraz nieocenioną pomoc w przystosowaniu się obojga do nowej sytuacji.

Kiedyś poród w bliskości był nie do pomyślenia, a zabieranie dziecka pod opiekę położnych na czas pobytu mamy w szpitalu był uważany za działanie na ich korzyść.

Amerykańska Akademia Pediatrii zaleca, aby bezpośrednio po narodzinach dziecko zostało położone na brzuchu lub na piersiach matki, gdzie może odbyć pierwsze karmienie piersią. Wszelkie rutynowe działania medyczne oraz szczegółowe badania powinny być wykonane po zakończeniu karmienia. Te zalecenia dotyczą dzieci zdrowych, których stan nie wymaga szybkiej interwencji. WHO również zaleca kontakt skóra do skóry bezpośrednio po porodzie, jeszcze przed przecięciem pępowiny dziecko powinno znaleźć się na brzuchu lub piersiach matki. Dalszą opieka ginekologiczną nad pacjentką zaleca się kontynuować w taki sposób, by dalej pozostawała w kontakcie fizycznym z dzieckiem. Innym zaleceniem jest pomoc w pierwszym karmieniu i opiece nad dzieckiem słownie podając wskazówki, bez bezpośredniej ingerencji personelu, tzw “hands off”. W Polsce również obowiązują standardy opieki okołoporodowej, które zobowiązują personel do zapewnienia matce wczesnego kontaktu z dzieckiem. Aktem prawnym regulującym te postanowienia jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem, możemy w nim znaleźć takie zalecenia:

“Bezpośrednio po urodzeniu należy umożliwić dziecku nieprzerwany kontakt z matką „skóra do skóry”, który będzie trwał co najmniej dwie godziny po porodzie. W tym czasie należy zachęcać matkę do rozpoznania momentu, kiedy dziecko jest gotowe do ssania piersi, a także obserwować matkę i dziecko, kontrolując cechy dobrego przystawienia i pozycji przy piersi, a w razie potrzeby zaoferować pomoc. Kontakt ten może być przerwany w sytuacji wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia matki lub noworodka, odnotowanego w dokumentacji medycznej.”

Dziecko po gwałtownej zmianie środowiska, może dzięki bliskiemu kontaktowi fizycznemu z matką, szybko doświadczyć pozytywnych uczuć. Przytulone do niej słyszy znajome z życia płodowego dźwięki - bicie serca, głos, oddech oraz czuje jej ciepło, dotyk jej dłoni.

Gdy jest gotowe, rozpoczyna czołganie się do piersi, gdzie po raz pierwszy może odbyć karmienie. Badania potwierdzają pozytywny wpływ pierwszego kontaktu skóra do skóry na układ oddechowy, pokarmowy, krążenia oraz nerwowy. Kontakt fizyczny z matką zapewnia noworodkowi najlepsze warunki do termoregulacji. Pierwsze mleko matki, tzw. siara jest niezwykle energetyczna i wartościowa. Nawet niewielka jej ilość zapewni dziecku odpowiedni poziom glukozy, dlatego istotne jest pierwsze karmienie od razu po porodzie, które jest naturalne podczas kontaktu skóra do skóry. Niemowlęta które miały wczesny kontakt z matką po narodzinach w badaniach przejawiają spokojniejszy sen, mniej płaczą, korzystniej ukształtowaną motorykę oraz ogólne lepsze zachowanie i samopoczucie.

Jak już wspomniano, pierwszy kontakt z dzieckiem jest także ważnym momentem dla matki. Gdy dziecko zaczyna ssać pierś, uwalnia szereg hormonów, w tym oksytocynę oraz prolaktynę. Oksytocyna ma pozytywny wpływ na obkurczanie się macicy, co korzystnie wpływa na stan fizyczny kobiety po porodzie (po prostu piersią). Prolaktyna natomiast nazywana “hormonem szczęścia”, wspomaga poczucie spełnienia, chęć opieki nad noworodkiem oraz przebywania razem. Wczesny kontakt skóra do skóry wpływa również na pozytywne nastawienie do macierzyństwa, oraz pewność siebie kobiety w nowej roli życiowej - matki. Badania potwierdzają, że matki doświadczające takiej bliskości tuż po narodzinach dziecka, czują się bardziej kompetentne oraz mają mniejszy poziom lęku zwłaszcza w pierwszych miesiącach po porodzie (w stosunku do grupy kontrolnej).

Pierwszy dotyk matki z nowonarodzonym dzieckiem ma ogromne znaczenie, jednak należy podkreślić, że nie predestynuje na zawsze ich relacji. Zdecydowanie większy wpływ na powstawanie więzi między nimi mają kolejne lata życia, gdzie również kontakt cielesny pełni ważną rolę. Analizując oficjalne zalecenia dotyczące standardów okołoporodowych oraz wiele publikacji podkreślających wagę pierwszego spotkania matki i dziecka, należałoby zwrócić uwagę na wielką wagę jaką odgrywa dotyk. Staje się on istotą pierwszego spotkania matki z dzieckiem, nazywanym “najważniejszą chwilą w życiu”. Jego emocjonalny wpływ na matkę i dziecko w dniu narodzin jest nieoceniony, jednak jego kojący wpływ będzie kontynuowany w ich relacji przez całe życie.

Bliskość od narodzin nie zawsze jest możliwa. Czasem pierwsze godziny wymagają interwencji lekarzy. Bywa i tak, że zamiast bliskości pozostaje wiele dni, a nawet tygodni bez kontaktu z dzieckiem. Co wtedy?

Będąc jeszcze w ciąży, proponuję skupić się na aspektach które możemy przygotować tak, by poród w bliskości był możliwy. Często możliwa jest wizyta w szpitalu, rozmowa z położnymi, z lekarzem prowadzącym - warto pytać o kangurowanie, rooming in, możliwość spania z dzieckiem podczas pobytu na oddziale. Również plan porodu powinien uwzględnić możliwie jak najmniej interwencji medycznych, aby w naturalny sposób cieszyć się bliskością po narodzinach dziecka.

Jednocześnie warto sobie powiedzieć, że najważniejsze jest zdrowie i bezpieczeństwo, a jeśli poród nie pójdzie według planu pozostanie Wam jeszcze wiele lat na budowanie więzi.

Jeśli Twoja historia porodowa nie była taka jak zaplanowałaś, możesz zawsze przepracować ją z psychologiem, na spotkaniach opowieści porodowych, a czasem trzeba opłakać stratę jakim był wymarzony poród.

Rodzicielstwo Bliskości jest jak najbardziej możliwe bez bliskości od porodu. Ten filar jest wskazówką w planowaniu porodu, jednak w żaden sposób nie ustawia go na pierwszym miejscu - jest po prostu czasowo na początku.

To dobry lub trudniejszy start, natomiast to jaką relację wypracujesz z dzieckiem w pierwszych latach życia zależy od Ciebie Artykuł powstał jako część projektu "Persempra Dzieciom" www.persempradzieciom.com